باغ عدن (Gan Eden)، که در تورات به معنای «باغ لذت» است، مفهومی دوگانه در یهودیت دارد: بهشت اولیه زمینی پیش از سقوط انسان و بهشت اخروی برای صالحان در جهان آینده (Olam Ha-Ba). این مفهوم عمدتاً در کتاب پیدایش (برشیت ۲–۳)، حزقیال (۲۸:۱۳ و ۳۱:۸)، و ادبیات ربانی مانند تلمود (بابلی و اورشلیمی)، میدراشیم (مانند برشیت ربا) و کابالا (زوهار) توصیف شده است. عدن در شرق قرار دارد و توسط خداوند برای آدم و حوا آفریده شد؛ چهار رودخانه – پیشون، گیحون، دجله و فرات – از آن بیرون میآیند. در تفسیر اخروی، عدن بهشت روحانی برای تسادیکیم (راستگویان) است که پس از داوری نهایی وارد میشوند.
تصویر عدن باغی وسیع و کامل است با درختان میوهدار متنوع، از جمله درخت زندگی (در مرکز، برای جاودانگی) و درخت دانش خیر و شر (که خوردن از آن ممنوع بود). زمین حاصلخیز است بدون نیاز به کار سخت؛ حیوانات در هارمونی زندگی میکنند، و هوا همیشه معتدل است. در پیدایش، خداوند هر روز عصر با آدم قدم میزند، نشاندهنده قرب الهی. دیوارهای آتشین یا کرُوبیها (فرشتگان با شمشیر چرخان) پس از اخراج انسانها آن را محافظت میکنند. در میدراش، عدن هفت بخش دارد: پایینترین برای روحهای معمولی، بالاترین (عدن علیون) برای تسادیکیم کامل مانند آبراهام و موسی، با کاخهایی از جواهرات، تختهای طلایی و فرشتگان خدمتکار.
ورود به عدن اخروی بر اساس رعایت ۶۱۳ میتزوا (فرامین تورات)، توبه (تشووا) و اعمال نیک است. در تلمود (شبات ۱۵۲ب)، روح پس از مرگ به عدن میرود اگر گناهانش با کفاره پاک شود؛ گناهکاران به گهینوم (مکان پاکسازی موقت) میروند. حزقیال عدن را با کوه مقدس خداوند مقایسه میکند، پر از درختان سرو و سدر. در کابالا، عدن پایین (زمینی) بازتاب عدن بالا (روحانی) است، جایی که شخینا (حضور الهی) ساکن است و تسادیکیم نور سفیروت (جنبههای الهی) را میبینند.
زندگی در عدن فاقد رنج است: هیچ مرگ، بیماری یا کار وجود ندارد؛ ساکنان بدنهای قیامیافته دارند، لباسهایی از نور میپوشند (مانند پیش از سقوط)، و غذاها خودبهخود ظاهر میشوند – میوههای درخت زندگی شفا میدهد. لذتها روحانی هستند: مطالعه تورات ابدی با فرشتگان، شنیدن سرودهای لويیم (قبیله لاوی)، و اتحاد با عزیزان. رابیها توصیف میکنند که تسادیکیم بر تختها نشسته، چهره خداوند را میبینند (مانند در خروج ۳۳:۲۳، اما کامل). روابط جنسی وجود ندارد، زیرا تمرکز بر اتحاد روحی است، هرچند میدراش از ضیافتهای مسیحایی با لویاتان و بهموت سخن میگوید.
عدن نماد کمال اولیه و بازگشت به آن در عصر مسیحا است. در قرون وسطی، مایمونیدس (رامبام) در میشنه توراه عدن را روحانی و غیرمادی تفسیر کرد، در حالی که ناحمانیدس آن را جسمانیتر دید. در یهودیت مدرن، عدن در دعاهای یوم کیپور و مراسم تدفین زنده است، و نماد امید به عدالت الهی باقی مانده. عدن تجسمی از عهد خداوند با انسان است که از طریق تورات و اخلاق، بهشت از دسترفته را بازمیگرداند و جهان را به هارمونی اولیه میرساند.
